Húng quế còn được dân gian goi với tên gọi khác như rau quế, é quế, húng chó, húng giỗi, hương thái. Tên khoa học là Ocimum basilicum L. var basilicum. Thuộc họ hoa Môi (Lamiaceae).

Thuộc loại cây thân thảo sống lâu năm, cây mọc thành bụi nhỏ, cao khoảng 50-70cm. Thân cây mịn, nhẵn có màu tím, không có lông, phân cành từ ngay dưới gốc. Lá đơn, mọc đối, có cuống, có khía răng ở mép lá, màu xanh lục bóng, có mùi thơm đặc biệt. Hoa nhỏ mọc thành chùm đơn, tràng có màu trắng hoặc màu tía, gồm những vòng 5-6 bông cách nhau .Quả có chứa hạt đen, hay còn gọi là hạt é, khi ngâm vào nước có lớp mỏng màu trắng bao quanh.

Phân bố và thu hái húng quế

Húng quế có nguồn gốc từ Trung Quốc và Ấn Độ, ngày nay được trồng phổ biến hơn, đặc biệt là các nước có khí hậu nhiệt đới. Ở Việt Nam, húng quế được trồng khắp cả nước, miền Bắc trồng thường để lấy lá làm gia vị cho các món ăn, còn miền Nam chủ yếu lấy hạt để làm nước giải khát, chè.

Thu hái: thường hái vào mùa thu, lá được hái tươi có thể dùng tươi, phơi hoặc sấy khô. Để làm tinh dầu, người ta sẽ thu cắt cả cây, dùng tươi hoặc phơi khô.

Thành phần hóa học của húng quế

Cây có chứa 0,02-0,06% tinh dầu, màu vàng nhạt, có mùi thơm dễ chịu tựa mùi sả chanh. Trong tinh dầu có linalool 60%, cineol 25%, estragol methyl 60%, chavicol 70%. Tinh dầu húng quế có chất chống oxi hóa nên có thể ngăn ngừa lão hóa, chăm sóc da và tóc.

Húng quế còn chứa flavonoid gồm orientin và vicenin, có tác dụng bảo vệ các tế bào và các nhiễm sắc thể từ các bức xạ và oxi hóa từ môi trường. Húng quế giàu beta caroten giúp phòng tránh các bệnh viêm khớp và các tế bào ung thư.

Một số chất dinh dưỡng khác có trong húng quế như magie, sắt, canxi, kali, vitamin C và vitamin K, rau cũng có chứa nhiều chất xơ tốt cho cơ thể.

Trong đông y, húng quế có vị cay, tính nóng, thơm dịu, làm ra mồ hôi, lợi tiêu và giảm đau.

Tác dụng của húng quế

1. Chữa rắn cắn, sâu bọ đốt, eczema, viêm da

Giã nát 1 nắm lá húng quế tươi rồi đắp lên vết thương hoặc cũng có thể nấu nước lá rồi rửa.

2. Chữa mẩn ngứa, dị ứng

Ngâm 3-6g hạt é trong nước cho hạt nổi nhầy, giã nát với 20-30g lá húng quế tươi, lấy nước thêm đường uống, bã đắp hoặc xoa chỗ ngứa. Hoặc lá húng quế khô sắc nước uống.

3. Bị sổ mũi, khó tiêu, ỉa chảy

Sắc lấy nước uống từ 15g cây húng quế (cắt cả cành). Hoặc có thể ăn thêm rau quế trong bữa ăn hàng ngày. Đơn giản hơn để trị sổ mũi là vò nát lá húng quế và trực tiếp đưa lên mũi ngửi, tinh dầu trong lá quế sẽ trực tiếp đi vào mũi giúp làm sạch đường hô hấp.

4. Chữa ho

Giã dập 1 nắm lá húng quế, húng chanh, xương song với một ít muối. Ngậm và nuốt dần nước.

5. Cảm lạnh, đau đầu, miệng đắng

Sắc lấy nước uống hỗn hợp gồm 20g húng quế, 15g húng chanh, 8g lá chanh, 8 lát gừng tươi. Ngày uống 1 thang.

6. Lợi sữa

Lấy 1 nắm lá húng quế sắc với 1 lít nước, chia thành 2 cốc, uống trong ngày.

7. Giảm cholesterol và giữ huyết áp ổn định, phòng tránh các bệnh về tim

Nhai sống một vài lá húng quế đã rửa sach khi đói. Tác dụng này có được là do trong húng quế có hợp chất eugenol rất dồi dào giúp bảo vệ tim.

8. Giảm stress, căng thẳng, lo âu

Bằng cách nhai sống 10-12 lấ húng quế 2 lần mỗi ngày giúp làm dịu thần kinh,điều chỉnh khả năng tuần hoàn máu và từ đó ngăn ngừa stess, đặc biệt tốt cho những người có công việc căng thẳng.

9. Lợi tiểu, khử độc và chữa sỏi thận

Sắc nước uống từ lá húng quế giúp lợi tiểu và làm sạch thận. Trường hợp bị sỏi thận có thể ép lá húng quế tươi trộn cùng một chút mật ong, uống hàng ngày 1 cốc. Uống liên tục trong 6 tháng.

10. Chữa đau đầu do viêm xoang, cảm, dị ứng

Giã nát lá rồi cho vào đun sôi, để nước nguội bớt, sờ thấy hơi ấm thì nhúng khăn mềm vào nước, vắt bớt rồi đắp lên trán. Hoặc có sẵn tinh dầu húng quế thì nhỏ 2-3 giọt vào nước ấm và làm giống như trên.

11. Cai thuốc lá cho người nghiện thuốc

Mang theo trong túi 1 ít lá húng quế, khi cảm thấy them thuốc, thì lấy lá ra nhai. Lá có khả năng làm mát cổ họng giống như bạc hà nên sẽ kiểm soát cảm giác them thuốc.

12. Kích thích tiêu hóa, chống khó tiêu, rối loạn dạ dày, đầy hơi

Thêm rau quế trong thực đơn ăn uống hàng ngày, tính dầu có trong lá sẽ giúp tiêu hóa tốt, làm giảm lượng khí ga trong dạ dày.

13. Tăng cường hệ miễn dịch, làm chậm quá trình lão hóa

Nước ép lá húng quế kết hợp với mật ong sẽ là thức uống tốt cho hệ miễn dịch, giảm mệt mỏi và chống lão hóa. Axit cafeic trong lá húng quế còn được phát hiện có tác dụng chống lại tế bào ung thư cổ tử cung.

14. Cải thiện làn da và chăm sóc tóc

Lá húng quế tươi ăn sống giúp thanh lọc máu mang lại làn da khỏe mạnh, ngăn ngừa mụn. Lấy lá húng quế giã nát lấy nước hay uống nước ép, còn có thể làm dịu cảm giác ngứa da đầu và chống rụng tóc.

15. Giúp ngăn ngừa sâu răng

Nhai trực tiếp lá húng quế tươi hoặc đun lấy nước làm nước súc miệng hàng ngày, vừa ngừa sâu răng vừa có hơi thở thơm.

16. Kháng khuẩn, chống nấm

Tinh dầu húng quế có tác dụng kháng khuẩn và ức chế sự phát triển của nhiều vi khuẩn như vi khuẩn hình que, cầu tràng khuẩn…, có thể sử dụng đèn xông hoặc máy khuếch tán tinh dầu để làm sạch không khí trong gia đình bạn.

17. Nhiễm trùng tai

Trộn hỗn hợp gồm, tinh dầu húng quế, tinh dầu dừa, tinh dầu trầm hương, bôi trực tiếp hỗn hợp trên sau tai và ở gam bàn chân, sẽ lầm giảm đau và sưng tấy.

18. Giúp tăng hương vị thức ăn

Lấy 1-2 giọt tinh dầu vào nước ép trái cây, sinh tố sẽ tạo hương vị đặc biệt hơn, tạo cảm giác hấp dẫn hơn.

19. Tốt cho xương khớp

Do tính chất kháng viêm nên sẽ tốt cho người bị viêm khớp. Eugenol trong tinh dầu quế có khả năng ức ché hoạt động của enzim gây sưng tấy và beta-caroten trong húng quế giúp bảo vệ các tế bào biểu mô khỏi các gốc tự do, từ đó phòng tránh các bệnh về khớp.

20. Rối loạn tiêu hóa, đầy bụng, tiêu chảy

Cắt cả cành lá húng quế tươi, lấy 15g sắc nước uống.

Lưu ý khi dùng Húng quế

Bên cạnh những tác dụng chữa bệnh tuyệt vời, húng quế cũng có một số tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe mà không phải ai cũng biết:

1. Có khả năng làm loãng máu

Húng quế thường được dùng làm thành phần trong một số dược phẩm chống đông máu nên những người đang sử dụng thuốc chống loãng máu nên hạn chế ăn và sử dụng rau này.

2. Hạ đường huyết

Những người bị bệnh tiểu đường hay có tiền sử bị ha đường huyết, nếu sử dụng nhiều húng quế sẽ dẫn đến tình trạng lượng đường trong máu bị hạ quá thấp.

3. Không tốt cho phụ nữ mang thai

Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của các thai phụ như co thắt tử cung, dẫn đến các biến chứng trong khi sinh hoặc chu kỳ kinh nguyệt. thậm chí còn ảnh hưởng xấu đến thai nhi.

4. Gây ngộ độc

Thành phần chính của húng quế là eugenol. Nếu ăn nhiều húng quế sẽ dẫn đến quá lượng eugenol trong cơ thể và bị ngộ độc cơ thể. Biểu hiện là ho, thở gấp và nước tiểu có máu.

Để tránh được những tác dụng phụ không mong muốn trên, trước khi sử dụng hay áp dụng các bài thuốc trên từ húng quế, phải có sự chẩn đoán, bắt bệnh và tư vấn cụ thể của bác sĩ để đảm bảo an toàn.